13 Eylül 2020

Nesin Matematik Köyü @Mat_Koyu Twitter hesabından 2020 yaz döneminin tüm soyut matematik programlarının YouTube kanalına yüklendiğini duyurdu. Ayrıca güz döneminde yapılacak olan online derslerin de duyurusu yapıldı. Gelecek programlara Nesin Köyleri internet adresinden ulaşabilirsiniz.

Türkiye Matematik Kulübü 7-8 Kasım 2020 tarihlerinde matematik çalıştayları serisinin ilki olarak Cebir Çalıştayı yapacaklarını duyurdu. Discord üzerinden online gerçekleştirecek olan çalıştay, YouTube üzerinden de canlı olarak yayınlanacak. Cebir Çalıştayı’nın detaylı programına ve kayıt olmak için kayıt formuna Türkiye Matematik Kulübü internet adresinden ulaşabilirsiniz.

Türkiye Matematik Kulübü’nün duyurduğu bir diğer haber ise “Matematik Bölümüne Merhaba” yayınları. Bu yayınlarda matematik bölümlerine yeni başlayan öğrencilere rehberlik etmesi amacıyla sohbetler olacak. Yayınlar da Discord üzerinden yapılacak ve ilk videoların 21-25 Eylül tarihleri arasında YouTube’a eklenmesi bekleniyor. Yayınlara katılmak için katılımcı formuna buradan erişebilirsiniz.

Von Neumann cebirleri ile ilgili çalışması ve düğümlerde Jones polinomları ile bilinen ünlü Matematikçi Vaughan Jones hayatını kaybetti. Oğuz Şavk’ın Vaughan Jones ve Jones polinomları hakkındaki yazısına buradan erişebilirsiniz.

17-18 Ekim tarihli 8.Bahar Matematik Buluşması bu dönem online olarak gerçekleşecek. Davetli akademisyenler ve başvuruda bulunan öğrencilerin konuşmalarına yer verilecek. Katılımcı veya konuşmacı olarak başvurmak için Bahar Matematik Buluşması internet sayfasını ziyaret edebilirsiniz.

Math Horizons lisans seviyesindeki öğrenciler için Amerika Matematik Birliği (Mathematical Association of America) tarafından hazırlanan bir matematik dergisi. Senede 4 defa yayınlanan bu dergiyi dilerseniz basılı dilerseniz elektronik olarak satın alabiliyorsunuz. Detaylara buradan ulaşabilirsiniz.

İnternetten erişebileceğiniz bir başka dergi de EMS Newsletter. Avrupa Matematik Topluluğu (European Mathematical Society) tarafından çıkarılan dergide, Avrupa’daki matematiksel aktiviteler paylaşılıyor. Eylül ayında bu senenin üçüncü sayısı yayımlandı. EMS Publishing House internet sitesi üzerinden derginin içeriğine ücretsiz erişebilirsiniz.

Bilimler Köyü "Matematikte Açık Problemler" söyleşileri kapsamında geçtiğimiz hafta Boğaziçi Üniversitesi'nden Ferit Öztürk'ün konuğu Dallas'taki Texas Üniversitesi'nden Barış Coşkunüzer'di. Geometrik topolojinin en önemli sorularından biri olan Poincaré Sanısı üzerine bir canlı yayın gerçekleştirdiler. Yayının video kaydına Bilimler Köyü YouTube kanalından ulaşabilirsiniz.

3blue1brown YouTube kanalının yaratıcısı olan Grant Sanderson, dijital ortamda ders anlatımıyla ilgili ipuçları paylaştı. Öğretmenlerin hepsinden “streamer” olmaları beklendiğini söyleyen Grant’in YouTube kanalı için kullandığı materyaller ve kayıt tecrübelerinden bahsettiği yazısı gelecek dönemde online dersler yapacak öğretmenler için faydalı olabilecek noktalara değiniyor.

Atocosmic bugün 21.00’da Ali Nesin ile “Matematiği Sevmek” üzerine bir söyleşi yapacaklarını duyurdu. Söyleşi Zoom ile yapılacak ve Zoom bağlantısı Atocosmic Science sosyal medya hesabından duyurulacak.

Research Seminars

Matematik alanındaki çevrimiçi seminerlerin listelenmesi için yola çıkan Edgar Costa, David Roe, Bjorn Poonen ve Andrew Sutherland Simons Vakfından aldıkları maddi destek ile oldukça güzel bir site hazırlamışlar. Üye olduktan sonra kendi seminerinizi de ekleyebildiğiniz sitede pek çok konuşmanın ayrıntısına ulaşabilirsiniz.

Çevrim içi | 19 Temmuz - 22 Eylül 2020

Koronavirüs sebebiyle bu sene Nesin Matematik Köyünde fiziksel olarak olacak bir yaz programı yok, fakat online olarak birçok program mevcut. Kaydınızı yaptırdığınız takdirde, moodle üzerinden isim ve şifrenizle asenkron olarak da ulaşabileceğiniz birçok programın detayını https://nesinkoyleri.org/tum-etkinlikler/ sayfasından bulabilirsiniz.

Çevrim içi | 15 Eylül 2020

Çevrimiçi olarak her perşembe düzenlenen bu seminerlerde; müfredat, katılım, pedagoji, kişisel gelişim, ters yüz edilmiş eğitim gibi konular tartışılıyor. Seminerler ücretsiz ve Zoom üzerinden yapılıyor. Seminerlerin dili İngilizce. Bilgi ve Zoom linki için tıklayınız.

Çevrimiçi | 2 - 3 - 10 Ekim 2020

İlki 28 - 29 Mayıs tarihlerinde gerçekleştirilen ve paylaşan öğretmenleri; dinleyen öğretmenler ile buluşturan bu seminerler dizisinde, öğretmenler sınıf içerisindeki uygulamalarını ve faydalı buldukları teknik ve teknolojileri online olarak paylaşacaklar. Sunum başvuruları alınmaya başlandı, başvurular ve bilgi için tıklayınız.

Çevrim içi | 3 - 5 Ekim 2020

Dokuz Eylül Üniversitesi tarafından düzenlenen çalıştay yüksek lisans ve doktora öğrencilerine çalışmalarını sergileyebilecekleri bir platform sunmayı hedefliyor. Pandemi nedeni ile bu sene internet üzerinden yapılacak çalıştayda sunum yapmak için 28 Ağustos tarihine kadar, dinleyici olarak katılmak için ise 19 Eylül’e kadar başvuru yapabilirsiniz.

Çevrim içi | 10 - 25 Ekim 2020

AB Kodlama Haftası, kodlama ve dijital okuryazarlığı eğlenceli ve ilgi çekici bir şekilde herkesin ayağına getirmeyi amaçlayan bir taban girişimi. Sitede kodlama alanında birçok etkinlik bulunmakta.

Nesin Matematik Köyü | 12 Ekim - 6 Aralık 2020

Ortaokul öğrencilerine matematiksel problem çözme becerisi aşılamayı amaçlayan bu yarışmanın bilgisine ulaşmak için tıklayınız.

Çevrim içi | Ekim 2020

30 hafta sürecek çevirimiçi bir program olan Kanguru Mathletics okulu kişiye özel matematik dersleri oluşturarak öğretmenler gözetiminde öğrencilere sunuyor. Programın dili İngilizce. Ayrıntılı bilgi için buraya tıklayabilirsiniz.

Çevrim içi | 23 Kasım 2020 - 20 Aralık 2020

Kayıt ve 1. etap müracaat işlemleri 01.10.2020 tarihinden itibaren başlıyor. Gönüllü olarak yarışmaya katılmak isteyen okul öğretmenleri veya bireysel olarak öğrenciler, www.urfodu.ru sitesine kayıt yaparak müracaat edebilirler. Örnek sorulara buradan ulaşabilirsiniz.

Çevrim içi | 7-8 Kasım 2020

Çevrim içi

Art of Problem Solving sitesi, öğrencileri İngilizce olan matematik ve yazılım yarışmalarına hazırlıyor. Dersler ve problem çözme zamanları olan matematik programlarını incelemek isterseniz tıklayınız.

Çevrim içi

İnternet üzerinden gerçekleşecek Kombinatorik derslerini bu adresten takip edebilirsiniz.

Çevrim içi

2009 yılında kurulan, Öğretmen Akademisi Vakfı eKampüs Uzaktan Eğitim Platformu, öğretmenlerin ve eğitim sorumlularının mesleki ve kişisel gelişim ihtiyaçlarını karşılamayı hedefliyor. eKampüs’e ücretsiz kayıt olarak, online senkron ve asenkron içeriklerden faydalanabilirsiniz. Kayıt için tıklayınız.

1931 doğumlu John Milnor, 70 yıldır aktif olarak matematikle uğraşıyor. Aldığı ödüllerin arasında matematiğin en prestijli ödülleri sayılabilecek Fields Madalyası, Wolf Ödülü ve Abel Ödülü var (bu üç ödülü birden alabilmiş az sayıda matematikçiden biri). Başarılı olmanın güzelliklerine rağmen, kendisini asıl motive edenin matematiği anlama ve yeni fikirler üretme isteği olduğunu söyleyen Milnor’u daha yakından tanıyalım.

John Milnor’un matematik sevdası Princeton’da üniversite öğrencisiyken başlar. Matematikçilerin ortak odasında bolca vakit geçiren Milnor, matematik konuşulan ve oyunlar olan bu ortamda kendini evinde hisseder. Bir yandan dersler de çok ilgisini çekmektedir. Diferansiyel geometri dersinde Polonyalı topolog Karol Borsuk’un çalışmalarından bahsedilir. Borsuk kapalı bir eğrinin toplam eğriliğinin en az 2π olduğunu gösterdikten sonra, bu eğride bir düğüm olduğunda ne olduğunu sormuştur. John Milnor bu soru üzerinde birkaç gün düşündükten sonra toplam eğriliğin en az 4π olacağını göstermeyi başarır (aynı dönemde István Fáry tarafından da kanıtlanan bu sonuç Fary-Milnor teoremi olarak biliniyor).

1954 yılında düğüm teorisi alanında (ve aynı zamanda Go oyununda) uzman matematikçi Ralph Fox’un gözetiminde doktorasını tamamladığında Princeton’da pozisyonu hazırdır, bu da ona sevdiği ortak odada daha fazla vakit geçirme olanağı verir. Bu odada Go ve benzeri oyunlar oynadığı ve oyun teorisi alanında sohbet ettiği kişiler arasında bu alana yaptığı katkılardan dolayı ileride ekonomi alanında Nobel ödülü alacak olan John Nash de vardır. John Milnor’un kendisi de oyun teorisi ile ilgili çalışmalar yapar ve oyunlar arasında bir toplama işlemi geliştirir. İleride başka matematikçiler oyunlar arasında çarpma işlemini de tanımlayacak ve karşımıza sürreal sayılar çıkacaktır (bültenimizin sıkı takipçileri Arşimet özelliğinin sağlanmadığı ilginç bir cisim olan sürreel sayıları belki 11. nüshada John Conway ile ilgili yazıdan hatırlarlar).

Milnor, kariyerine önce Princeton matematik bölümünde, sonra da Princeton sınırları içinde kalan İleri Araştırmalar Enstitüsünde devam eder. Bu süreçte ilgilendiği konulardan biri de manifoldlar veya Türkçe adıyla çokkatlılardır.

Basitçe tarif etmek istersek manifoldlar yakından baktığımızda n-boyutlu gerçel uzayı andıran yapılardır. Buradaki n, manifoldun boyutunu temsil eder, John Milnor’un 1962’de ona Fields madalyasını kazandıracak ve diferansiyel topoloji adında yeni bir alan başlatacak çalışmalarının merkezindeki örnekler ise ilginç bir şekilde 7 boyutlu durumda karşısına çıkar. Bu boyuttaki klasik bir inşayı inceleyen Milnor birbiri ile çelişiyor gibi görünen iki sonuçla karşılaşır. Sonuçların ikisi de doğrudur: türevlenebilir bir manifoldun n boyutlu küreye homeomorfik olması o zamana kadar düşünüldüğü gibi diffeomorfik de olacağı anlamına gelmez. 7 boyutlu küreye birbirine eşdeğer olmayan 28 türevlenebilir yapı atamak mümkündür.

Bu şekilde nedenle n boyutlu küreye homeomorfik olan ama diffeomorfik yapılar egzotik küreler olarak adlandırılır. Bu olgu birçok boyutta çeşitli manifoldlarda gözlenmeye devam ediyor. Özellikle 4 boyuttaki durum çok ilgi çekici: eğer 4-boyutlu bir egzotik kürenin varlığı gösterilebilirse bu geriye kalan son Poincaré sanısının yanlış olacağı anlamına gelecek ve topolojinin en çok merak edilen açık sorularından biri çözülmüş olacak.

Milnor 1988’de İleri Araştırmalar Enstitüsünden ayrılarak New York’taki Stony Brook Üniversitesi’ne geçer. Bu geçişin iki nedeni vardır. Biri Milnor’un tekrar öğrencilerinin olmasını istemesi, bir diğeri ise 1981’de evlendiği kendisi de matematikçi olan eşi Dusa McDuff’un Stony Brook’ta çalışıyor olmasıdır. Araştırmalarına ise dinamik sistemler alanında devam eder. Hayatı ve çalışmalarıyla ilgili daha detaylı bilgi edinmek isteyenler, 2011 yılında Abel Ödülü’nü kazanması vasıtasıyla yapılan bir röportajına buradan ulaşabilirler. Topoloji hakkında daha çok bilgi almak isteyenlere ise Milnor’un Topoloji tarihi ile ilgili ICM’de yaptığı konuşmayı ve bu konudaki yazısını tavsiye ediyoruz.

Kaynakça:

• Martin Raussen ve Christian Skau. John Milnor ile Söyleşi. AMS Notices Mart 2012.
• MacTutor Matematik Tarihi Arşivi: John Willard Milnor.
• John Milnor’un Stony Brook Matematik Bölümü sayfası.

80 yıl önce bugün (13 Eylül 1940) aramızdan ayrılan Myron Mathisson, genel görelilik alanındaki çalışmaları ile tanınan Polonyalı bir teorik fizikçidir. Doğrusal hiperbolik kısmi diferansiyel denklemlerin temel çözümlerinin özelliklerini analiz etmek için yeni bir yöntem geliştiren Mathisson'ın çalışmaları kısa süren ömrü (42) sebebi ile meslektaşları tarafından fark edilememiş, daha sonra tamamlanmamış olarak bırakılan bazı çalışmaları ise Paul Dirac tarafından düzenlenmiş ve basılmıştır.

Yayınevinin kitapla ilgili sayfasında yer alan açıklama: “Türkçede Sayıların etimolojisi ile ilgili müstakil bir eser yok. Yıllardır sayıların kökeni/etimolojisi üzerine anlam/a denemeleri yazan Gültekin’in, muhtelif zaman ve zeminlerde kaleme aldığı bu metinler kendisi tarafından derlendi, toplandı, bir “bütün” haline getirildi ve sonuçta elinizdeki eser ortaya çıktı. Konu hakkında yok denecek kadar sınırlı metin olduğu düşünülürse, onun bu cesur çıkışı bir takdiri hak ediyor. İtiraz etmek için de, alıp başka bir noktaya taşımak için de bir hareket noktasının olması düşüncesinden yola çıkarak yayınladığımız bu eserin, bir boşluğun doldurulmasına yönelik çabalara öncülük etmesi en büyük temennimiz...”

Geçtiğimiz Ağustos ayında İz Yayınları tarafından 4. baskısı yapılan 128 sayfalık kitabın fiyatı 11,20 TL.

2007’den beri Nesin Matematik Köyü’nde onlarca konuda yüzlerce matematik dersi yapıldı, hala da yapılıyor. Bunların çok az bir kısmının video kaydı alınıp paylaşılmıştı. Bu yaz ise salgın nedeniyle bütün programlar çevrim içi yapıldı, bu sayede derslerin hepsini kaydetmek de söz konusu olabildi. Yaz programları bitti ve şimdi bütün soyut matematik programı derslerini Nesin Matematik Köyü YouTube kanalında bulabilirsiniz. Bu dersler arasında Selçuk Demir’in Çizgeler dersi, Özer Öztürk’ün Uygulamalı Cebir dersi, Özlem Beyarslan’ın Cisim Örnekleri dersi, Yusuf Ünlü’nün Halka Örnekleri dersi, Kağan Kurşungöz’ün Kombinasyon Hesapları dersi, Ali Nesin’in Alışılmadık Sayı Sistemleri dersi ve daha fazlası var. Bu hizmet karşılığında yazın maddi geliri azalan Matematik Köyü’nün ricası köye maddi destek olmanız: https://nesinkoyleri.org/dersler/nesin-koyleri-hesap-bilgileri/

Bilkent Üniversitesi’nde istatistiksel fizik, olasılık ve analiz üzerine çalışan Azer Kerimov, 2001 yılından beri Ayın Matematik Sorusu köşesinde bir soru soruyor ve o ay soruyu doğru cevaplayanların adını siteye ekliyor. Japonya’dan İsveç’e, Hindistan’dan Kanada’ya pek çok ülkeden doğru çözümler gönderenler olmuş. Geçmiş arşive ve bu ayın sorusuna ulaşmak için tıklayınız.

Alper Kalle, Aysel Şahin, Can Ozan Oğuz, Ezgi Kantarcı Oğuz, Firdevs Meltem Akyol, Gökhan Özcan, M. Nurullah Cebeci, Naci Cangül, Oğuz Şavk, Uğur Güler, Utku K. Aytaç, Yağmur Bali.

Her pazar sabah 10'da matematik kültürüne, matematik dünyasındaki gelişmelere ve gelecek etkinliklere yer veren bir bülten paylaşıyoruz.

Bültene katkıda bulunmak için paylaşılmasını istediklerinizi [email protected] adresine isim bilginiz ile gönderebilirsiniz.

Matematik Bülteni bir Matematiğin Peşinde projesidir.