Is this email not displaying correctly? View it in your browser.
Image description
44. nüsha

20 Eylül 2020

Not: Sabah gönderilen nüshada sistemden kaynaklı bazı karışıklıklar olduğu için bülteni tekrar gönderiyoruz. Keyifli okumalar dileriz.

Haberler / Yazılar

Mükemmel sayılardan 40. nüshamızda bahsetmiştik (kendisi hariç bütün pozitif bölenlerinin toplamı kendisine eşit olan sayılar). Örneğin 60= 1+ 3 + 4 + 5 + 12 + 15 + 20. Gerçi hesapta bir hata yaptık, 2’ye bölünüp 4’e bölünmeyen terimleri es geçtik. Lakin 4 bir asal sayı olsaydı 60 mükemmel olurdu. İşte böyle sayılara çakma mükemmel sayılar (spoof perfect numbers) deniyor. Brighton Young Üniversitesi’nden Pace Nielsen çakma mükemmel sayıları çalışarak 2500 yıllık bir soruya cevap arıyor: mükemmel sayıların hepsi çift sayı mı? Detaylara buradan erişebilirsiniz.

Günlük hayatta ve birçok bilim dalında kullanılan "imkansız" kelimesi, matematikte de sıkça karşımıza çıkıyor. Antik dönemden günümüze imkansız denilen bazı problemler, Quanta Magazine’de David S. Richeson tarafından incelenmiş. İlgili yazıya buradan erişebilirsiniz.

Matematikten diğer bilim dallarına birçok uygulaması bulunan Fibonacci dizisini herkes duymuştur. Peki her terimi elde etmek için önceki iki terim yerine daha fazla terimi toplarsak ne olur? Peki ya sonsuz terim toplayarak gidersek? Bu konularda daha fazla bilgi edinmek isteyenler, Plus Magazine’nin “Bir Dakikada Matematik” köşesine göz atabilirler.

2021 Breakthrough Prize stokastik süreçler alanındaki çığır açan çalışmaları sebebiyle Imperial Koleji’nden Prof. Sir Martin Hairer'a verildi. Tanımladığı “düzgünlük yapıları” (regularity structures) bu alandaki birçok problemi aynı anda anlayabilmeyi sağlıyor. Aynı zamanda 2014 Fields madalyasının da sahibi olan ve fahri şövalyelik ünvanı da olan Hairer’ın düzgünlük yapıları hakkındaki 180 sayfalık makalesine buradan ulaşabilirsiniz.

Ünlü geometrici Shing-Tung Yau, Harvard Üniversitesi Matematiksel Bilimler ve Uygulamaları Merkezi'nin ev sahipliğinde “Matematik Bilimi Literatürü Ders Serisi” düzenliyor. Çevrim içi yapılacak serinin 2020 Bahar programı açıklandı. İlk konuşma 25 Eylül Cuma günü İleri Çalışmalar Enstitüsü’nden Camillo Le Dellis tarafından verilecek. İlgili habere buradan erişebilirsiniz.

9-13 Eylül 2020 tarihlerinde Mathematical Society of Southeastern Europe (MASSEE) tarafından çevrim içi olarak düzenlenen 24. Genç Balkan Matematik Olimpiyatları’nda Türkiye’yi 6 genç bilim insanı temsil etti. Ülke toplam puanlarına göre takımımız, resmi ülkeler arasında dördüncü, genel sıralamada ise altıncı oldu. Gençlerimizi tebrik ederiz. İlgili habere buradan erişebilirsiniz.

TrueSciPhi Twitter’da en fazla takipçisi olan matematik hesaplarının listesini yayınladı. Listede 48. Sırada 7880 takipçiyle ülkemizden Sencer Çorlu’nun hesabı bulunuyor. 33010 takipçiyle 15. sırada olan John Carlos Baez ise geçen hafta yaptığı bir benzetme sonucu gelen olumsuz tepkilerden dolayı Twitter’dan ayrıldığını duyurdu. Listenin tamamına buradan erişebilirsiniz.

Tübitak Yurt İçi Doktora Sonrası Araştırma Burs Programı’na başvurular başladı. Bu bursla doktora derecesini alalı 7 seneden az zaman geçmiş genç araştırmacılara araştırma bursu ve desteği olanağı tanınıyor. İlgili sayfaya buradan erişebilirsiniz.

Etkinlikler

Research Seminars

Matematik alanındaki çevrimiçi seminerlerin listelenmesi için yola çıkan Edgar Costa, David Roe, Bjorn Poonen ve Andrew Sutherland Simons Vakfından aldıkları maddi destek ile oldukça güzel bir site hazırlamışlar. Üye olduktan sonra kendi seminerinizi de ekleyebildiğiniz sitede pek çok konuşmanın ayrıntısına ulaşabilirsiniz.

The Game of SET - Çocuklar ve Velileri için Çevrim içi Webinar

Çevrim içi | 21 Eylül 2020

Puzzle tasarımcısı ve matematiksever Scott Kim’in 2017 yılında başlattığı Math Monday organizasyonu, pandemi nedeniyle Zoom üzerinden devam ediyor. Her pazartesileri ilkokul ve ortaokul seviyesindeki öğrencilere buluşup bulmacalar ve oyunlar kullanarak matematiksel düşünmeyi geliştirmeye yönelik aktiviteler yapıyorlar. Seminerler İngilizce yapılıyor, ücretsiz ve öğrencilerin yanında istekli velilerin de katılımına açık, ama önceden kayıt olmanız gerekiyor. Bilgi ve daha fazlası için tıklayınız

For - Mat

Çevrim içi | 25 Eylül 2020, 21.00

Matematik öğretmenlerinin matematik ve eğitim hakkında konuşup tartışacakları bir forum düzenleniyor. Bilgi ve katılım için Instagram üzerinden DM yoluyla ulaşabilirsiniz: @eserdilsöz @seyyahogretmen150 @ugurmert72

Mathematics of Turbulent Flows: A Million Dollar Problem!

Çevrim içi | 25 Eylül 2020, 14.00

Türk Matematik Derneği Tosun Terzioğlu Konuşmaları’nın bu seneki konuğu Prof. Edriss S. Titi. Pandemi nedeniyle internet üzerinden gerçekleşecek konuşmanın Zoom bağlantısına buradan ulaşabilirsiniz.

İstanbul Üniversitesi İstatistik Uygulama ve Araştırma Merkezi - Julia Programlama

Çevrim içi | 26 Eylül 2020, 13.00

İstatistik Uygulama ve Araştırma Merkezi’nde verilen eğitimlere ulaşmak için tıklayınız.

Konya Matematik Festivali

Konya Bilim Merkezi | 2 - 4 Ekim 2020

Sekiz kuruluşun birlikte düzenlediği büyük ölçekli matematik festivali her yaştan katılımcıya uygun. Festival Covid-19 dolayısıyla alınan pek çok önlemle gerçekleşecek. Ayrıntılı bilgi almak ve gelişmelerden haberdar olmak için şu Instagram hesaplarını takip edebilirsiniz: @konyabilimmerkezi & @konyamathfest

Uzaktan Paylaşıyorum Seminerleri - 2

Çevrimiçi | 2 - 3 - 10 Ekim 2020

İlki 28 - 29 Mayıs tarihlerinde gerçekleştirilen ve paylaşan öğretmenleri; dinleyen öğretmenler ile buluşturan bu seminerler dizisinde, öğretmenler sınıf içerisindeki uygulamalarını ve faydalı buldukları teknik ve teknolojileri online olarak paylaşacaklar. Sunum başvuruları alınmaya başlandı, başvurular ve bilgi için tıklayınız.

İzmir Matematik Günleri - III

Çevrim içi | 3 - 5 Ekim 2020

Dokuz Eylül Üniversitesi tarafından düzenlenen çalıştay yüksek lisans ve doktora öğrencilerine çalışmalarını sergileyebilecekleri bir platform sunmayı hedefliyor. Pandemi nedeni ile bu sene internet üzerinden yapılacak çalıştayda sunum yapmak için 28 Ağustos tarihine kadar, dinleyici olarak katılmak için ise 19 Eylül’e kadar başvuru yapabilirsiniz.

EU Code Week

Çevrim içi | 10 - 25 Ekim 2020

AB Kodlama Haftası, kodlama ve dijital okuryazarlığı eğlenceli ve ilgi çekici bir şekilde herkesin ayağına getirmeyi amaçlayan bir taban girişimi. Sitede kodlama alanında birçok etkinlik bulunmakta.

Ortaokul Matematik Kulüpleri Arası Online Problem Çözme Yarışması

Nesin Matematik Köyü | 12 Ekim - 6 Aralık 2020

Ortaokul öğrencilerine matematiksel problem çözme becerisi aşılamayı amaçlayan bu yarışmanın bilgisine ulaşmak için tıklayınız.

Kanguru Mathletics Okulu

Çevrim içi | Ekim 2020

30 hafta sürecek çevirimiçi bir program olan Kanguru Mathletics okulu kişiye özel matematik dersleri oluşturarak öğretmenler gözetiminde öğrencilere sunuyor. Programın dili İngilizce. Ayrıntılı bilgi için buraya tıklayabilirsiniz.

Uluslararası Bilim Temelleri Bilgi Yarışması - XVII.UBTBY

Çevrim içi | 23 Kasım 2020 - 20 Aralık 2020

Kayıt ve 1. etap müracaat işlemleri 01.10.2020 tarihinden itibaren başlıyor. Gönüllü olarak yarışmaya katılmak isteyen okul öğretmenleri veya bireysel olarak öğrenciler, www.urfodu.ru sitesine kayıt yaparak müracaat edebilirler. Örnek sorulara buradan ulaşabilirsiniz.

Cebir Çalıştayı

Çevrim içi | 7 - 8 Kasım 2020

Türkiye Matematik Kulübü senede 1 defa farklı şehirlerde düzenlemeyi planladığı çalıştay serisinin ilki olan Cebir Çalıştayı'nı 7-8 Kasım tarihlerinde çevrim içi olarak gerçekleştirecek. Detaylar için buraya tıklayabilirsiniz.

BYMAT2020 - 3rd BYMAT Conference

Çevrim içi |1 - 3 Aralık 2020

Genç matematikçileri bir araya getiren bir proje olan BYMAT konferansı, pandemi sebebiyle bu sene internet üzerinden yapılacak. Aslen doktora öğrencileri için planlanan konferans matematikle ilgilenen herkese açık. Programda 15-20 dakikalık kısa konuşmalar, çalıştaylar ve Covid19 hakkında bir panel var. Bilgi ve katılım için tıklayınız.

Bir Matematikçi Portresi - Düriye Hülya Şenkon

Düriye Hülya Şenkon 1941’de Hava Üsteğmeni Mehmet Nusret ve eşi Neriman Nadire'nin ilk çocuğu olarak dünyaya gelir. İstanbul’da yaşayan genç çift, çocuklarının eğitimine çok önem verirler ve bugün kullandığımız tabirle “eski bir İstanbul hanımefendisi” yetiştirirler. Hem konuşması hem hareketlerinde kibar, dikkatli ve ölçülü olan Hülya İstanbul Kız Lisesi’nde özellikle müzik alanında kendisini yetiştirme fırsatı bulur. Müziğe olan ilgisi hayatı boyunca matematik kariyerinin yanı sıra devam edecektir.

İstanbul Üniversitesi’nde Matematik-Fizik bölümünden mezun olduktan sonra ailesinin de desteğiyle akademiye yönelir ve Orhan İçen ile yüksek lisans ve doktora yapar. (Kendisi de Türk matematik tarihinde önemli bir figür olan Orhan İçen’in portresini de çok yakında paylaşacağız). Aşkın (transandantal) ve p-sel sayılar üzerine çalışır.

Asal bir p sayısı için, sayıları 10 değil p tabanında yazdığımızı düşünelim. Burada bir değişiklik olarak sonsuz basamaklı sayılara da izin veriyoruz. İki sayı arasındaki mesafeyi de çok çılgın bir metrikle ölçüyoruz: farkları p’nin en büyük kaçıncı kuvvetini bölüyor diye bakıyoruz. İşte bu elde ettiğimiz yapı Hülya Şenkon’un da üzerinde çalıştığı p-sel sayılar. Geometrik olarak da çok ilginç olan p-sel sayıların bir başka özelliği de, rasyonel sayıları dejenere olmayan bir metriğe göre tamamladığımızda elde edebileceğimiz iki yapıdan birini vermeleridir (Diğeri ise gerçel sayılardır tabii ki).

Hülya Şenkon dillerle de çok ilgilidir. Lisede öğrendiği İngilizcenin yanında yüksek lisans sırasında Orhan İçen’in tavsiyesiyle Almanca ve Fransızca konusunda eğitim alır, sonrasında Rusça ve İtalyancaya devam eder. Birçok eseri orijinal dilinden okuyabilmenin verdiği keyfin yanı sıra diller konusunda gösterdiği başarı, burs kazanarak Almanya ve İtalya’yı ziyaret etmesine de vesile olur. Dillere ilgisinin başka bir yönü de Türkçe konusundaki hassasiyetidir. Doğru bir Türkçe ve iyi bir diksiyonla konuşmanın yanı sıra matematik anlatırken Türkçe terimler bulmaya ve kullanmaya dikkat eder.

1959’da öğrenci olarak başladığı İstanbul Üniversitesi’nden 1999’da, 40 yıl sonra, profesör olarak emekli olur. Emekliliğinden sonra İstanbul Kültür Üniversitesi’nde ve -belki de babasının hatırasının etkisiyle- Hava Harp Okulu’nda çalışır. Uzun süre yürüttüğü bir başka görev ise Türk Matematik Derneği genel sekreterliğidir. 1980’de aldığı sorumluluğu 2008’de 29. yılı dolmadan önceki vefatına kadar sürdürür. Geriye ise (bazıları derslerinden geçmekte zorlanmış) birçok öğrenci, zamanın perçinlediği dostluklar ve gülümseyerek hatırlandığını umduğumuz çeşitli hikayeler bırakır. Bu hikayeleri merak edenlere Matematik Dünyası dergisinin Şenkon anısına yazılar içeren 2008-I. sayısını tavsiye ediyoruz.

Kaynakça:

Sözsüz İspatlar
Image description
Matematik Tarihinde Bugün

24 yıl önce bugün (20 Eylül 1996) aramızdan ayrılan Macar matematikçi Paul Erdös, sayılar teorisi ve diğer alanlarda problemler ortaya atıp çözmüş ve ayrık matematik alanını kurmuştur. Problemleri sadece çözmekle kalmayıp, onları zarif ve basit bir şekilde çözmek istemiştir. Çok verimli bir çalışma hayatı geçiren Erdös bu süre zarfında çoğu meslektaşları ile beraber olan yaklaşık 1500 akademik makale yazmıştır.



"The purpose of life is to prove and to conjecture."

Öneriler
Kitap - Şansın Matematiği

Kitabın arka kapağından: “Rastlantılar çok etkileyici hikâyeler yaratırlar. Onları şaşırtıcı olaylar olarak görür, nadirliklerine hayret eder ve en iyilerinin çoğu matematiksel olarak öngörülebilir olay şeklinde açıklanabilmesine rağmen, her türlü mantıklı açıklamayı yok sayarız. Bu kitap, bize dünyanın gerçekte ne kadar muazzam ve ne kadar küçük olduğunu anımsatan hayret verici karşılaşmalar ve fantazmagorik hikâyelerin bir derlemesi. Bir hikâyenin olabilirliğini değerlendirmek için pratik matematiksel yöntemler sunuyor ve rastlantılar gerçekleştiklerinde bizleri neden aldatıcı bir şekilde şaşırttıklarını açıklamak için rastlantıların gerçekleşme sıklığının doğasını irdeliyor. Rastgelelik olgusunu anlamak için kullanılan matematiksel araçların ilk dönem gelişimleri boyunca bir tur atıyor, sonra da bizi rastlantıları çok sayıda rastgele olasılıkların devasa dünyasında yaşamanın sonuçları olarak düşünmeye sevk ediyor.”


Joseph Mazur matematikle ilgili pek çok kitap yazmış emekli bir matematikçi. Paloma Yayınları’ndan 2017 Eylül’ünde baskısı yapılmış 308 sayfalık kitabının Türkçe çevirisi Cengiz Yücel’e ait, fiyatı ise 16,80 TL.

Film - The Secrets of Modern Living: Algorithms

David Briggs’in yönetmenliğini, Marcus du Sautoy’un sunuculuğunu yaptığı 58 dakikalık İngiliz yapımı belgesel modern dünyanın arka planında çalışan algoritmalardan ve matematiksel prensiplerden bahsediyor. Bize öneri olarak sunulan filmlerin nasıl belirlendiğinden tutun da kargomuzun bize nasıl ulaştığına kadar hemen her konuda işleyen algoritmaları harika görseller ve örnekler ile anlatırken bir yandan da “Matematik ne işe yarıyor?” sorusuna iyi bir kısmi cevap sunuyor.

İnternet kaynağı - Ali Sinan Sertöz - Türk Matematikçileri Sayfası

Ali Sinan Sertöz’ün 1700’lerden bu yana matematik alanında çalışmalar yapmış, bu alana katkılar sunmuş Türklerin bir kısmına yer verdiği bir internet sayfası var. Sayfada bahsi geçen matematikçilerle ilgili yazılara ve videolara bağlantılar da paylaşıyor. Siz de ekleme yapmak isterseniz sitede belirtilen adresten kendisi ile iletişime geçebilirsiniz.

Hazırlayanlar

Alper Kalle, Aysel Şahin, Can Ozan Oğuz, Ezgi Kantarcı Oğuz, Firdevs Meltem Akyol, Gökhan Özcan, M. Nurullah Cebeci, Naci Cangül, Oğuz Şavk, Uğur Güler, Utku K. Aytaç, Yağmur Bali.

Her pazar sabah 10'da matematik kültürüne, matematik dünyasındaki gelişmelere ve gelecek etkinliklere yer veren bir bülten paylaşıyoruz.

Bültene katkıda bulunmak için paylaşılmasını istediklerinizi [email protected] adresine isim bilginiz ile gönderebilirsiniz.

Matematik Bülteni bir Matematiğin Peşinde projesidir.

Bizi takip edin
Facebookicon
Twittericon
Instagramicon
Facebookicon
Facebookicon
If you want to unsubscribe, click here.
Powered by Sender.net