Is this email not displaying correctly? View it in your browser.
Image description
45. nüsha

27 Eylül 2020

Haberler / Yazılar

Collatz sanısı matematiğin henüz çözülemeyen gizemli problemlerinden biri. Problemi basit bir şekilde şöyle ifade edebiliriz: Herhangi bir doğal sayı seçelim. Eğer sayı çiftse 2’ye bölelim, tekse ise 3 ile çarpıp 1 ekleyelim. Aynı işlemi tekrar tekrar uygulayalım. Örneğin 5 ile başlarsak elde ettiğimiz dizi 5 16 8 4 2 1 4 2 1 4 2… diye ilerliyor. Dikkat ederseniz dizi 4-2-1 şeklinde bir döngüye girdi. Peki bu bizim seçtiğimiz sayıyla mı ilgili, yoksa hangi sayıyı seçersek seçelim bu döngüye ulaşır mıydık? Collatz sanısı ulaşacağımızı söylüyor ama elimizde daha bir kanıt yok. Yaşayan en ünlü matematikçilerden Fields madalyası sahibi Terrence Tao, konuyla alakalı daha önceki sonuçları geliştiren bir çalışmada bulundu ve çalışmasının “Collatz varsayımına, soruyu gerçekten çözmeden ulaşılabilecek en yakın sonuç” olduğunu düşünüyor. İlgili yazıya buradan erişebilirsiniz.

61.Uluslararası Matematik Olimpiyatları (IMO) 21 Eylül’de başladı. IMO’da en iyi lise öğrencileri zor problemlerle baş başa kalıyorlar. Buradaki yazımız ise IMO’da yarışan bir yapay zeka olan Lean ile ilgili. Lean satranç veya go gibi oyun stratejileri üzerine kurulan bir yapay zekadan farklı olarak matematiksel düşünme üzerine kurulu fakat matematiksel düşünme biçimini bir yapay zekaya öğretebilmek hiç de kolay değil. Lean’in hedefi ise sıradaki IMO’da altın madalyayı kazanabilmek. İlgili yazıya buradan erişebilirsiniz.

Türk Matematik Derneği (TMD)’nin burs başvuruları başladı. Cahit Arf, Gündüz İkeda, Nazım Terzioğlu ve Tosun Terzioğlu adına 4 matematik lisans öğrencisine burs veriliyor. Son başvuru tarihi ise 15 Kasım. İlgili sayfaya buradan erişebilirsiniz.

Türk Matematik Derneği’nin Aydın Doğan Vakfı ile ortak olarak verdiği Kadın Matematikçi Bursu için başvurular başladı. Lisansüstü eğitimine devam eden bir kadın öğrenciye verilecek bursun son başvuru tarihi ise 15 Kasım. İlgili sayfaya buradan erişebilirsiniz.

Varyasyonel Analiz, Newton ve Leibniz’in çalışmalarıyla başlayan bir alan. Fizikten mühendisliğe pek çok alanda uygulaması bulunuyor. Evrim Ağacı’ndan Furkan Aktepe’nin bu yazısında Varyasyonel Analize giriş yapılmış, bu alanla ilgili birkaç optimizasyon problemine yer verilmiş ve Euler-Lagrange Denklemi’nden bahsedilmiş.

25 Eylül Cuma akşamı matematik öğretmenlerinin deneyimlerini paylaştığı FOR-MAT isimli bir çevrim içi forum düzenlendi. Şahin Çevik’in moderatörlüğünü yaptığı, Uğur Mert ve Eser Dilsöz’ün davetli konuşmacılar olduğu forumda yüz civarı matematik öğretmeni mesleklerindeki iyi uygulamaları konuşup fikir alışverişinde bulundu. Matematik öğretmenlerinin daha iyisini yapmak için çalıştıklarını görmek herkes için çok iyi haber.

Matematik günlük hayatımızın her yerinde kullanılıyor, hatta tuvalette bile. Koyu Matematik blogunun bu yazı dizisinde konu tuvalet kağıdı. Optimizasyonundan çarpanlarına ayırmasına, tuvalet kağıdının matematiğini çeşitli matematikçilerin ağzından derinlemesine incelemek için bu sayfayı ziyaret edebilirsiniz.

Ağ teorisi, iletişimden biyolojiye çeşitli alanlardaki karmaşık bağlantıları inceleyen bir alan. 2012’den beri 40 yaşının altında ağ teorisi alanında başarı gösteren genç araştırmacılara verilen Erdös-Renyi ödülü, 2020 yılında ekoloji alanındaki başarılı uygulamaları sebebiyle Sonia Kéfi’ye verildi. CNRS’in Montpelier’deki Evrim Bilimleri Enstitüsü’nde çalışan matematikçinin çalışmaları, farklı türlerin birden fazla şekilde etkileşimleri ile ilgili. Haberin ayrıntıları burada.

28 Eylül Pazartesi saat 22.00’da Eser Dilsöz’ün Instagram kanalına Bahçeşehir Üniversitesi BAUSTEM merkezinde çalışan Sencer Çorlu konuk olacak. Adı TABU olan programda Sencer Hoca’nın kullanmaması gereken üç kelime var: STEM, öğretmen, matematik.

Uluslararası Matematiksel Bilimler Merkezi (ICMS) 6 Ekim’de Kit Yates’in The Maths of Life and Death, yani “Ölüm ve Yaşamın Matematiği” isimli konuşmasına ev sahipliği yapacak. Salgın hastalıkların matematiğine dair popüler bir konuşma olacak, katılım ücretsiz ancak yer ayırtmak gerekiyor.

Etkinlikler

Research Seminars

Matematik alanındaki çevrimiçi seminerlerin listelenmesi için yola çıkan Edgar Costa, David Roe, Bjorn Poonen ve Andrew Sutherland Simons Vakfından aldıkları maddi destek ile oldukça güzel bir site hazırlamışlar. Üye olduktan sonra kendi seminerinizi de ekleyebildiğiniz sitede pek çok konuşmanın ayrıntısına ulaşabilirsiniz.

Konya Matematik Festivali

Konya Bilim Merkezi | 2 - 4 Ekim 2020

Sekiz kuruluşun birlikte düzenlediği büyük ölçekli matematik festivali her yaştan katılımcıya uygun. Festival Covid-19 dolayısıyla alınan pek çok önlemle gerçekleşecek. Ayrıntılı bilgi almak ve gelişmelerden haberdar olmak için şu Instagram hesaplarını takip edebilirsiniz: @konyabilimmerkezi & @konyamathfest

Uzaktan Paylaşıyorum Seminerleri - 2

Çevrimiçi | 2 - 3 - 10 Ekim 2020

İlki 28 - 29 Mayıs tarihlerinde gerçekleştirilen ve paylaşan öğretmenleri; dinleyen öğretmenler ile buluşturan bu seminerler dizisinde, öğretmenler sınıf içerisindeki uygulamalarını ve faydalı buldukları teknik ve teknolojileri online olarak paylaşacaklar. Sunum başvuruları alınmaya başlandı, başvurular ve bilgi için tıklayınız.

İzmir Matematik Günleri - III

Çevrim içi | 3 - 5 Ekim 2020

Dokuz Eylül Üniversitesi tarafından düzenlenen çalıştay yüksek lisans ve doktora öğrencilerine çalışmalarını sergileyebilecekleri bir platform sunmayı hedefliyor. Pandemi nedeni ile bu sene internet üzerinden yapılacak çalıştayda sunum yapmak için 28 Ağustos tarihine kadar, dinleyici olarak katılmak için ise 19 Eylül’e kadar başvuru yapabilirsiniz.

EU Code Week

Çevrim içi | 10 - 25 Ekim 2020

AB Kodlama Haftası, kodlama ve dijital okuryazarlığı eğlenceli ve ilgi çekici bir şekilde herkesin ayağına getirmeyi amaçlayan bir taban girişimi. Sitede kodlama alanında birçok etkinlik bulunmakta.

Ortaokul Matematik Kulüpleri Arası Online Problem Çözme Yarışması

Nesin Matematik Köyü | 12 Ekim - 6 Aralık 2020

Ortaokul öğrencilerine matematiksel problem çözme becerisi aşılamayı amaçlayan bu yarışmanın bilgisine ulaşmak için tıklayınız.

Kanguru Mathletics Okulu

Çevrim içi | Ekim 2020

30 hafta sürecek çevirimiçi bir program olan Kanguru Mathletics okulu kişiye özel matematik dersleri oluşturarak öğretmenler gözetiminde öğrencilere sunuyor. Programın dili İngilizce. Ayrıntılı bilgi için buraya tıklayabilirsiniz.

Noetic Learning Math Contest

Çevrim içi | 12 - 25 Kasım 2020

İlkokul ve ortaokul öğrencilerine yönelik bu matematik yarışması öğrencilerin matematiğe ilgisini arttırmayı hedefliyor. Pandemi nedeniyle internet üzerinden katılım opsiyonu da olan yarışmaya en fazla 30 kişiden oluşan bir takım olarak katılmanın ücreti $69, kayıt için son tarih ise 22 Ekim.

Uluslararası Bilim Temelleri Bilgi Yarışması - XVII.UBTBY

Çevrim içi | 23 Kasım 2020 - 20 Aralık 2020

Kayıt ve 1. etap müracaat işlemleri 01.10.2020 tarihinden itibaren başlıyor. Gönüllü olarak yarışmaya katılmak isteyen okul öğretmenleri veya bireysel olarak öğrenciler, www.urfodu.ru sitesine kayıt yaparak müracaat edebilirler. Örnek sorulara buradan ulaşabilirsiniz.

Cebir Çalıştayı

Çevrim içi | 7 - 8 Kasım 2020

Türkiye Matematik Kulübü senede 1 defa farklı şehirlerde düzenlemeyi planladığı çalıştay serisinin ilki olan Cebir Çalıştayı'nı 7-8 Kasım tarihlerinde çevrim içi olarak gerçekleştirecek. Detaylar için buraya tıklayabilirsiniz.

BYMAT2020 - 3rd BYMAT Conference

Çevrim içi |1 - 3 Aralık 2020

Genç matematikçileri bir araya getiren bir proje olan BYMAT konferansı, pandemi sebebiyle bu sene internet üzerinden yapılacak. Aslen doktora öğrencileri için planlanan konferans matematikle ilgilenen herkese açık. Programda 15-20 dakikalık kısa konuşmalar, çalıştaylar ve Covid19 hakkında bir panel var. Bilgi ve katılım için tıklayınız.

Bir Matematikçi Portresi - Geordie Williamson

Bu hafta Geordie Williamson’dan bahsedeceğiz. Dinleme fırsatı olanlar onu 2019 yılında verdiği Cahit Arf konuşmasından hatırlayabilirler.(bir tık daha açılabilir. Epey iyi bir matematikçi.) Temsil teorisi konusunda çok önemli çalışmaları olan Williamson, aynı zamanda doğa bilimlerinin gelişimini desteklemek için 1660 yılında kurulan ve hala faaliyetine devam eden Royal Society’e davet edilen en genç bilim insanı

Geordie Williamson 1981’de Avusturalya’da doğar. Çocukluğu sebze tarlasında babasının kendi yaptığı küçük bir ev içinde geçer, en yakın yerleşim yerine 4 kilometre uzak, elektrik ve su bağlantısı olmayan bir ev düşünebilirsiniz (Böyle bir yerde yaşamanın da kendine özgü avantajları vardır- Geordie ve kardeşi kendi odaları olsun istediklerinde kendilerine bir oda inşa ediverirler). Yaşıtları televizyon izlerken Geordie kamp yapar, avlanır ve balık tutar.

Okul hayatı öğretmenlere sorular sorup kitaplar okuyarak geçen Williamson 1999 yılında Sydney Üniversitesi’ne yazılır. Matematik okumak kafasında hiç yoktur, ta ki ikinci sınıfta Galois teorisi ile karşılaşana kadar. Bu teorinin güzelliği ona matematiğin sadece sembol manipülasyonu olmadığını ve arkada derin fikirler olduğunu hissettirir. Sydney Üniversitesi’nden mezun olduktan sonra eğitimine Almanya’da Freiberg Üniversitesi’nde devam eder. Sonrasında Oxford Üniversitesi’nde ve Max Planck Enstitüsü’nde çalışır.

Modüler temsil teorisinde, karakteristiği bir asal sayı tarafından verilen (p diyelim) sonlu cisimler üzerine temsiller inceleniyor. Genelde bu p yeterince büyük olduğunda elimize düzenli bir yapı geçiyor, küçük p değerleri içinse temsillerin boyutları ve karakterleri daha karmaşık oluyorlar. Bu alanda Lustzig’in yeterince büyük p değerleri için bazı klasik grupların temsillerinin düzenli olduğuna dair bir varsayısı var. Geordie Williamson bulduğu karşı örneklerle karmaşık olan kısmın sınırlarının o ana kadar hayal edilenden çok daha geniş olduğunu gösterir. Bu sonuç matematik camiası tarafından çok şaşırtıcı bulunur, herkesin doğru olduğuna inandığı ve göstermeye çalıştığı bir şey aslında yanlıştır (Mesela P=NP olduğu ortaya çıksa ne kadar şaşıracağımızı düşünün).

Geordie Williamson 2017 yılında Sydney Üniversitesi’ne geçer. Bunun nedeni kısmen ailesine yakın olmak, kısmen ise üniversitede açılması planlanan matematik enstitüsüdür. Prof. Anthony Henderson ile Max Planck ve IAS (İleri Araştırmalar Enstitüsü) modellerini göz önünde bulundurarak planladıkları Sydney Üniversitesi Matematik Araştırmaları Enstitüsü, 2018 sonunda açılır. Williamson’un başkanlık ettiği kurum, daha ilk yılında dünyanın çeşitli yerlerinden 63 matematikçiyi konuk eder.

Geordie Williamson önümüzdeki sene IAS’te geometrik ve modüler temsil teorisi üzerine bir yıllık bir program düzenliyor. Geometrik temsil teorisi alanında 16-20 Kasım tarihleri arasında internet üzerinden gerçekleşecek çalıştayla ilgili detaylara buradan ulaşabilirsiniz

Kaynakça:

Sözsüz İspatlar
Image description
Matematik Tarihinde Bugün

237 yıl önce bugün (27 Eylül 1783) aramızdan ayrılan Fransız matematikçi Étienne Bézout, polinom denklemlerinin çözümleri ile alakalı teoremi ile tanınıyor. Ayrıca denklemlerin çözümlerinde determinantın kullanımı konusunda önemli çalışmaları var. 1779’da yayınladığı makalesi, Maclaurin'in iki cebirsel eğrinin kesişimi üzerindeki sonucunun ilk tatmin edici kanıtı kabul ediliyor. Oldukça genel problemlerle ilgilenen Bézout’nun matematiksel araştırmaya yaklaşımı bugün hala geçerliliğini koruyor. Bu yaklaşım, eğer mevcut olan matematiksel bilgi genel problemlerin çözümü için yeterli değilse, onlarla uğraşmak yerine çözülebilir olan özel durumlarına odaklanmak. Çözülen özel durumlar genel durumun giderek daha iyi anlaşılmasını sağlayarak bizi bir çözüme götürebiliyorlar.

Öneriler
Kitap - Descartes ve Kartezyenler

Çizgi Kitabevi’nin Osmanlı Felsefe Çalışmaları serisinin 3. kitabında, Mehmet Emin Erişirgil Descartes’ı anlatıyor. Erişirgil arka kapakta Descartes’ın matematikle ilişkisini şöyle tasvir ediyor: "Descartes nasıl yeni felsefenin yönünü belirlemiş ise, çağının bilimleri için en önemli ilkeyi de ortaya koymuştur. Gerçekten de Descartes'a göre bizzat düşünce ve şuurdan başka hadiselerin hepsi mekanizm ile, matematiksel ilke ve metot ile açıklanabilir. On yedinci yüzyılın bilim kanaati de bundan başka bir şey değildir."


Erdoğan Erbay ve Ali Utku tarafından günümüz okurunun takip edebileceği şekilde sadeleştirerek yayına hazırlanan 160 sayfalık kitabın fiyatı 16 TL.

Film/Video - Vihart - Doodling in Math: Spirals, Fibonacci, and Being a Plant

Vi Hart 2010 yılından beri YouTube kanalında matematikle ilgili videolar paylaşıyor. Defter üzerine resimler çizdiği kendine özgü video tarzı, ona 2018’de matematik iletişimi alanında JPBM (Ortak Matematik Politikası Kurulu) tarafından verilen ödülü kazandırdı. Bitkiler ve Fibonacci dizisi konusundaki bu videosunda bitkilerin aldıkları güneşi maksimize edebilmek için altın oranı nasıl kullandıklarını anlatıyor. Üç parçadan oluşan videoya buradan, buradan ve buradan ulaşabilirsiniz.

İnternet kaynağı - Fuat Serkan Orhan- YouTube kanalı

Fuat Serkan Orhan kendi deyimiyle “ülkemizde bilimin sevilmesine katkıda bulunma” amacıyla açtığı YouTube kanalında lisans matematik derslerine dair videolar paylaşıyor, üstelik bunu Türkçe olarak ilk yapanlardan. Konuların gerçekten anlaşılmasını isteyen Fuat Serkan detaya girmekten çekinmiyor, bazı konu başlıkları altında 100’den fazla videosu var. Kalkülüs I,II ve III, Lineer Cebir, Olasılık ve İstatistik gibi birçok lisans matematik konusunda dersler içeren kanala en son Fizik I eklenmiş. Daha ileri seviye olan Fourier Serileri ve Fourier Dönüşümleri dersi ise gerekli ön bilginin aktarıldığı giriş videolarıyla başlıyor. Türkçe matematik videoları konusunda çıtayı oldukça yukarı koymuş bu kanala buradan ulaşabilirsiniz.

Hazırlayanlar

Aysel Şahin, Can Ozan Oğuz, Ezgi Kantarcı Oğuz, Firdevs Meltem Akyol, Gökhan Özcan, M. Nurullah Cebeci, Naci Cangül, Oğuz Şavk, Uğur Güler, Utku K. Aytaç, Yağmur Bali.

Her pazar sabah 10'da matematik kültürüne, matematik dünyasındaki gelişmelere ve gelecek etkinliklere yer veren bir bülten paylaşıyoruz.

Bültene katkıda bulunmak için paylaşılmasını istediklerinizi [email protected] adresine isim bilginiz ile gönderebilirsiniz.

Matematik Bülteni bir Matematiğin Peşinde projesidir.

Bizi takip edin
Facebookicon
Twittericon
Instagramicon
Facebookicon
Facebookicon
If you want to unsubscribe, click here.
Powered by Sender.net